De rol van de bekkenbodem bij de bevalling

Wat is de bekkenbodem?

Voor ik wat zal uitleggen over de bekkenbodem en de rol deze speelt bij de bevalling denk ik dat het goed is eerst iets over de bekkenbodem zelf te vertellen.

De bekkenbodem is kort samengevat een enorme spier gelegen in het kleine bekken. Zowel de vrouw als de man heeft een bekkenbodem. Deze spier is uit meerdere spieronderdelen en lagen opgebouwd. De functie van deze spieren zijn onder andere het op z’n plaats houden van de organen gelegen in het kleine bekken en het waarborgen van onze continentie.
Sinds wij als mens op twee benen zijn gaan lopen is de belasting voor de bekkenbodem toegenomen. Over het algemeen is men zich niet meer zo bewust van de bekkenbodem spieren. Nadat we als kind zindelijk werden, zijn ze meestal in de vergetelheid geraakt.
Toch speelt deze spier een zeer belangrijke rol bij het normaal functioneren en bij klachten.

Wat gebeurt er in de zwangerschap met de bekkenbodem:

Tijdens de zwangerschap neemt de belasting van de bekkenbodem enorm toe. Dit als gevolg van de druk van de groeiende baarmoeder. Ook verandert het steunweefsel onder invloed van de hormoonveranderingen in de zwangerschap. Hierdoor ontstaat er verslapping van het bindweefsel. Deze verslapping is echt nodig als voorbereiding op de zwangerschap. Bindweefsel bevindt zich overal, zo ook in de spier, bij z’n aanhechtingspunten, de ligamenten en natuurlijk ook in het steunweefsel van de vagina.

Bij de eerste zwangerschap zal een vrouw van deze verslapping doorgaans weinig last ervaren.
Klachten die kunnen optreden zijn wel vaker moeten plassen: dit is als gevolg van de toenemende druk, maar ook door de stijging van het zogenaamde diuretisch hormoon waardoor de urine productie toeneemt. Door de toenemende druk van de baarmoeder zal de blaas ook sneller het signaal afgeven dat je moet plassen, ondanks dat de blaas nog helemaal niet zo vol zit. Deze klacht gaat vaak over na de bevalling.

Bekkenbodem oefeningen:

Maar, ondanks dat tijdens de 1e zwangerschap er nog niet zoveel klachten worden ervaren van de verslapping van de bekkenbodem, is dit toch al het moment om je er bewust van te worden en te beginnen met speciale oefeningen.

De voordelen van het op tijd beginnen met oefeningen kan bijdragen aan:
1) Het beter kunnen dragen van je kind in de 9 maanden zwangerschap
2) Betere steun waardoor er minder kans is op verzakking
3) Het beter kunnen persen tijdens de bevalling – dit doordat je je meer bewust bent van je onderkant
4) Een beter en sneller herstel na de bevalling
5) En, of je nu zwanger bent of niet, een beter seksueel genot

Oefeningen kun je zelf doen. Op verschillende sites worden adviezen gegeven hoe je deze het beste kunt doen. Bij het oefenen moet je denken aan het intrekken en weer loslaten van spieren. Doe dit zo’n 10 maal, indien mogelijk 2 tot 3 keer per dag.

Ook sporten, zoals fietsen en zwemmen, is bevorderend voor de bekkenbodem. Sporten die een te hoge belasting geven voor de bekkenbodem kun je beter vermijden, zeker vanaf 6 maanden zwangerschap duur. Kies bij voorkeur dus voor een low-impact sport.

Te hoge spanning op de bekkenbodem:

Daarnaast kan er ook sprake zijn van een te hoge spanning op de spieren. Dit kan onbewust zijn ontstaan of door overmatig trainen. Als de rust spierspanning te hoog is wordt het sturen van de spieren, dus aanspannen en weer loslaten, niet meer goed mogelijk. De boel gaat als het ware op slot. De klachten die hierbij passen zijn een moeilijke stoelgang, nog vaker moeten plassen of juist heel moeilijk en in stukjes kunnen uitplassen en pijn bij het vrijen.

De darmen worden door hormonale veranderingen al wat luier in de zwangerschap, de passage verloopt trager. Als bij de uitgang de spieren ook nog eens moeilijk kunnen ontspannen ontstaat er obstipatie. Als gevolg van langdurig persen kun je ook nog klachten krijgen van aambeien, iets waar je in de zwangerschap al een grotere kans op hebt. Belangrijk hier is om goed op je voeding te letten: eet vezelrijk en drink voldoende vocht. Let ook goed op je houding op de wc. Ga zitten alsof je op een stoel zit en niet voorover gebogen.

Vaker plassen tijdens de zwangerschap:

Het vaker moeten plassen hoort bij de zwangerschap, maar kan toenemen door een te sterk aangespannen bekkenbodemspier. De blaas zit nog meer klem. De blaas is een soort ballon, die normaal bij een bepaalde vulling, 300cc, het eerste signaal naar de hersenen afgeeft dat er mogelijk geplast moet worden. Normaal kunnen we dit signaal makkelijk negeren. Bij verdere vulling neemt het signaal in sterkte toe, tot het zo sterk wordt dat je er aan toegeeft. Zelfs bij een heel sterk signaal hebben we het nog onder controle en begint de urine niet spontaan te lopen.

Als de blaas nu klem zit, oa door de hoge spierspanning, geeft deze veel sneller bij minder vulling het signaal naar de hersenen af. Vaak is dit signaal ook veel sterker en moeilijk te onderdrukken. Vaak ontstaat er een vicieuze cirkel: door het sterkere signaal wordt er eerder gehoor aan gegeven, de blaas gaat nog eerder het signaal afgeven en deze is ook vaak niet meer te negeren of kan zo sterk zijn dat voor het bekijken van de wc de urine al begint te lopen. Deze klachten vallen onder een zogenaamde over actieve blaas met urge (sterke aandrang) en frequency (vaak aandrang).

Buiten de zwangerschap kunnen deze klachten behandeld worden met medicijnen gecombineerd met bekkenbodemfysiotherapie, waarbij de focus ligt op loslaten en coördinatie. De betreffende medicijnen kunnen we in de zwangerschap niet gebruiken, maar fysiotherapie kan helpen bij het verminderen van de klacht en bij het herstel na de bevalling. Vrouwen die deze klacht sterk ervaren, herkennen het vaak van voor de zwangerschap. De hoge spierspanning was meestal al aanwezig voor de zwangerschap.

De bevalling:

Tijdens de bevalling krijgt de bekkenbodem het zwaar te verduren. Gedurende het persen heeft de bekkenbodem bij de eerste helft van het barings kanaal nog niet veel bemoeienis. Al zal bij een goede bekkenbodemcoordinatie dit ten goede komen op je perstechniek. Pas als het hoofd van het kind voorbij de helft is, waarmee we bedoelen door het nauwste deel van het benige bekken, gaat de bekkenbodem een rol spelen bij de snelheid van de uitdrijving. Bij een te hoge rustspanning zal de bekkenbodem veel weerstand geven. Bij een slappe bekkenbodem juist niet. Dit moet geen vrijbrief worden om de bekkenbodem dan maar te laten verslapen, ook na de bevalling heb je profijt van een goede bekkenbodem.

Door de druk en het passeren van de baby door het baringskanaal kunnen er kleine scheurtjes optreden in de spier en het steunweefsel. Deze scheurtjes zullen nooit meer helemaal herstellen en kunnen bijdragen aan verminderde steun. Als gevolg hiervan kan er een zogenaamde verzakking ontstaan. Verzakking kan op verschillende niveaus ontstaan: van de baarmoeder, deze komt meer naar beneden en de baarmoeder mond hangt lager in de vagina. Verzakkingen van de vagina wanden kunnen aan de zijde van de blaas en, of aan de zijde van de darm ontstaan. Het steunweefsel van de vagina is dan verslapt waardoor het achterliggende orgaan wat meer uitvocht in de vagina. Een verzakking is geen levensbedreigende aandoening maar kan wel hinderlijk zijn. Klachten zoals het gevoel van een bal in de vagina hebben of alsof de vagina voortdurend open staat kunnen worden ervaren.

In de eerste maanden na de bevalling zal de sterkte van het steunweefsel weer sterk toenemen. Reken op zeker 9 maanden. Maar ook hier kunnen oefeningen ter versterking van grote waarde zijn. Indien de klachten van zo’n sterke mate zijn en er onvoldoende herstel is kan er worden gekozen voor operatieve correctie. Echter, zolang je nog kinderen wilt krijgen is opereren geen optie. Iedere zwangerschap zal opnieuw schade geven. Dan kan er gekozen worden voor een steunend pessarium. In een volgende zwangerschap kunnen de klachten van de verzakking zeker in de 1e helft toenemen door het verslappen van bindweefsel. Door het groeien van de baarmoeder, zal de verzakking relatief verminderen in de 2e helft van de zwangerschap, omdat de baarmoeder omhoog trekt. Voor de bevalling is een verzakking geen belemmering. Wel zullen de klachten terugkeren na de bevalling. Buiten de zwangerschap kunnen  klachten behandeld worden met medicijnen gecombineerd met bekkenbodemfysiotherapie.

Meer blogs lezen? Kijk dan op www.pretapregnant.com